SUÇLU KİŞİ SAVUNULUR MU?

Anayasa’nın “hak arama hürriyeti” başlıklı 36.maddesine göre: “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile “adil yargılanma” hakkına sahiptir.”Yargının üç temel sacayağı vardır. İddia, Savunma ve Karar (Mahkeme Hükmü) . Avukatlık Kanununun 1’nci maddesigöre “Avukat, yargının kurucu unsurlarından olan bağımsız savunmayı serbestçe temsil eder.” Avukat, vatandaşın, Adli ve İdari kurumlar nezdinde, Hak arama hürriyeti, adil yargılanma hakkı, savunma hakkı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, hukuki güvenlik ve belirlilik ilkesi, eşitlik ilkesi, insan haklarına saygı ilkesi gibi Anayasamızda ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde teminat altına alınmış temel hukuki prensiplerin yerinegetirilmesinde önemli rol üstlenmektedir. 

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 160. maddesinin ikinci fıkrasına göre; soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı, maddi gerçeğin araştırılması ve adil bir yargılamanın yapılabilmesi için, emrindeki adli kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür. Tez-antitez-sentez üçgeninde savcı, iddia eden vasfıyla yargılamayı sürdürür ve tezini mahkemeye iddianame ile sunar. Avukat ise, savunmanın temsilcisi olarak antitezi ileri sürer. Sanığın lehine olan delillerin toplanmasını, sanığın adil yargılanmasını,  varsa tanıklarının dinlenmesini mahkemeden talep eder.

Avukatlık Kanunu 2’nci maddesindeki delil toplama ve bilgi alma yetkisine binaen temin ettiği delilleri mahkemeye sunar. Son olarak mahkeme sentez yaparak hükmünü kurar. Mahkemenin vermiş olduğu kararlar ise, üst mahkemelerin denetimine tabidir.

“Avukatlığın amacı; hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis eder.” A.K.md.2

Peki, suçlu olduğu sabit olan kişi savunulur mu?

Öncelikle şunu söylemek gerekir. Ceza yargılamalarında sanığın mahkûm edilebilmesi için, suç işlediğinin şüpheye meydan vermeyecek şekilde sabit olması şarttır. Mecelle‘ninyüz ana kuralından sekizincisi şudur: “Beraat-i zimmet, asıldır” Bu noktadan hareketle, Avukat; temsil ettiği savunma makamının gereği olarak ceza yargılamalarında sanığın lehine olan delillerin toplanmasını isteme, tanıklara ve müştekilere soru sorarak maddi gerçeğin ortaya çıkmasına katkı sağlama, sanığın suçluluğu sabit ise sanık lehine olan TCK 62 takdiri indirim, TCK 50 Hapis cezasının paraya çevrilmesi, kamu kurumunda çalışmaya çevrilmesi şeklindeki seçenek yaptırımlar, TCK 51 cezanın ertelenmesi gibi yasa hükümlerinin uygulanmasını talep etme hakkına haizdir. Ayrıca Ceza Kanunlarımıza suç olarak düzenlenen eylemler ile ilgili sabit bir ceza belirlenmemiş, üç aydan iki yıla gibi ceza hükümlerinde hep bir makas aralığı belirlenmiştir. TCK 61. Maddesine göre; “Hâkim, somut olayda; a) Suçun işleniş biçimini, b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları, c) Suçun işlendiği zaman ve yeri, d) Suçun konusunun önem ve değerini, e) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını, f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığını, g) Failin güttüğü amaç ve saiki, Göz önünde bulundurarak, işlenen suçun kanunî tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında temel cezayı belirler.” Kişi suçlu bile olsa; cezanın altı ve üst sınırı vardır. Kişinin hak ettiğinden az veya fazla ceza alması hakkaniyete uygun düşmez. İşte bu noktada sanığın hakkını savunmak, suçlu bile olsa görevimizdir. Yukarıda saydığımız hususlardan anlaşılacağı üzere sanık lehine birçok düzenleme bulunmaktadır. Örneğin ilk defa suç işleyen birinin cezası, paraya çevrilebilir, ertelenebilir. Ancak suçu meslek edinmiş kişilerin cezasının üst sınırdan veya üst sınıra yakın verilmesi gerekir. Yine kişi suç işlemiş ise bile, haksız tahrik altında eylemi gerçekleştirmiş olabilir. Bu durumda örneğin kasten birini öldüren kişiye müebbet hapis cezası verilecek iken, ağır haksız tahrik altında birini öldüren kişiye 12 yıl ceza verilmesi gerekmektedir. Tam da bu noktada Avukat suçlu olduğu kesin olan müvekkilinin, beraat etmesini değil, ağır haksız tahrik indiriminden faydalandırılması gerektiğini savunur. Örneğin hırsızlık suçunda sanık soruşturma aşamasında mağdurun zararını giderirse cezasından 2/3 oranında indirim isteme hakkına sahiptir. Hangi suç olursa olsun, sanığın suç işlediği sabit olsa bile, şayet sabıkası yok ise ve yaptığından pişman ise, TCK 62 gereği cezasından 1/6 oranında indirim isteme hakkına sahiptir. Elbette bu hakkını savunmak da Avukatın en temel vazifesidir. Neticede kararı mahkemeler vermektedir. Avukat olarak bizim kişinin suçlu olup olmadığına karar verme gibi, bunu sorgulama gibi bir hakkımız veya vazifemiz bulunmamaktadır. Avukatın temel vazifesi; tez-antitez-sentez üçgeninde, antitez(savunma) kurumunu temsil etmek, müvekkilinin haklarını mahkemeler nezdinde korumak, maddi gerçeğin ortaya çıkmasına katkı yaparak Adaletin tecelli etmesini sağlamaktır. Sadece sanığın değil, suçtan zarar gören kişilerin vekilliğini üstlendiğimiz durumlarda, şikâyetçinin haklarını korumak da aynı kıymette vazifemizdir. Saygı ve sevgilerimle,